Editorial

રાજ્ય સરકારોની કસોટી

દેશમાં કોરોના સામેનો જંગ લડવા માટે સરકારે રસીકરણ અભિયાનને વધુ ઝડપી બનાવવાનો નિર્ણય કર્યો છે. હવે પહેલી મેથી 18 વર્ષથી વધુ વયના તમામ લોકોને રસી મૂકવામાં આવશે. દેશના ટોચના ડૉક્ટરો સાથે વિચારવિમર્શ કર્યા પછી વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના વડપણ હેઠળ મળેલી બેઠકમાં આ નિર્ણય લેવાયો છે. આમ દિલ્હી, પંજાબ અને મહારાષ્ટ્ર જેવાં રાજ્યોના મુખ્ય પ્રધાનોની પુખ્ત વયની તમામ વ્યક્તિઓને રસી અપાવવાની માગ વડા પ્રધાને માન્ય રાખ્યા બાદ હવે તેમનું રસીકરણ વ્યવસ્થિત રીતે થાય તે જોવાની જવાબદારી રાજ્યોની રહેશે.

રસીકરણમાં મુશ્કેલી ઊભી ન થાય તે માટે સ્થાનિક કંપનીઓને રસીનાં વધુ ઉત્પાદન માટે પ્રેરવા મહત્ત્વનો એ નિર્ણય લેવાયો છે કે રસી બનાવતી કંપનીઓ પોતાના કુલ ઉત્પાદનનો 50 ટકા ભાગ રાજ્ય સરકારોને આપશે, જ્યારે બાકીનો અડધો ભાગ તેઓ ખુલ્લા બજારમાં અગાઉથી નક્કી કરેલા ભાવે વેચી શકશે એટલું જ નહીં રાજ્ય સરકારો પોતાની જરૂરિયાત મુજબ કંપનીઓ પાસેથી રસીની સીધી ખરીદી કરી શકશે. જોકે રાજ્યના ક્વૉટામાંથી લોકોને અપાનારી રસી નિ:શુલ્ક રાખવી કે કેમ એ નિર્ણય રાજ્ય પર છોડવામાં આવ્યો છે. બિહાર-પ. બંગાળ જેવાં રાજ્યોમાં દરેક વ્યક્તિને નિ:શુલ્ક રસીની જાહેરાત ચૂંટણી ટાંકણે કરાઈ હતી. આ સંદર્ભમાં મહારાષ્ટ્ર જેવાં રાજ્યો શું નક્કી કરે છે તે જોવું રસપ્રદ રહેશે કારણ કે રાજ્ય સરકારોને રસી અત્યારે જે ભાવે અપાય છે તે જ ભાવે મળશે કે કેમ એ વૅક્સિન નિર્માતા કંપનીઓએ તેમને પહેલી મે પહેલાં જણાવવાનું રહેશે. રસી બનાવનારી રાજ્ય સરકારો અને ખાનગી હૉસ્પિટલો તથા સંસ્થાઓને કઈ કિંમતે રસી આપશે તેના આધારે જ રસી માટે કરાર થશે. આવી સ્થિતિમાં વૅક્સિન કંપનીઓ કિંમતો વધારે એવી શક્યતા છે. સરકારે જોકે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે વૅક્સિન આપનારી ખાનગી હૉસ્પિટલોએ પણ જાહેર કરવું પડશે કે તેમણે નાગરિકો પાસેથી કેટલી રકમ લીધી છે.

સરકારની બીજી એક સ્પષ્ટતા પણ પ્રશંસનીય છે કે, 45 ઉપરના લોકોને કેન્દ્ર સરકારના ક્વૉટામાંથી નિ:શુલ્ક રસી અપાતી રહેશે તેમ જ ખાનગી હૉસ્પિટલોએ પણ જૂની કિંમત એટલે કે રૂા. 250માં રસી આપવાની રહેશે. જોકે 45 વર્ષથી નાની વયના લોકોને નવા કરાર અંતર્ગત રસી આપવામાં આવશે એટલે તેના ભાવ અલગ અલગ હોઈ શકે, પણ રાજ્ય સરકાર ઈચ્છે તો દરેક વય જૂથના લોકો માટે રસી નિ:શુલ્ક બનાવી શકે છે.

રસીકરણની શરૂઆત થઈ ત્યારથી માગ થતી હતી કે યુવાનોને રસી પ્રાથમિક્તાના ધોરણે મળવી જોઈએ કારણ કે તેઓ સ્વસ્થ હશે તો વૃદ્ધો અને બીમારોની સેવા કરી શકશે અને તેમના દ્વારા અન્યોને ચેપ નહીં લાગે. કેન્દ્ર સરકારે હવે આ સૂચન માન્ય રાખ્યું છે. હવે પહેલી મેએ રસીકરણનો નવો તબક્કો શરૂ થાય ત્યારે કેન્દ્રો પર અવ્યવસ્થા ન ફેલાય તે માટે રાજ્ય સરકારોએ અત્યારથી વ્યવસ્થા કરવાની રહેશે. કેન્દ્રની નવી નીતિ પારદર્શક છે. તેના અમલમાં રાજ્ય સરકારોની કસોટી થવાની છે.

દેશ પૂર્ણ લૉકડાઉન ભણી

કોરોનાને દિવસે દિવસે વિકરાળ સ્વરૂપ ધારણ કરતો જોઈ દેશ ફરી એકવાર લૉકડાઉનની દિશામાં આગળ વધી રહ્યો હોવાનું જણાય છે. રાજધાની દિલ્હીમાં પચીસમી એપ્રિલ સુધી અત્યંત આવશ્યક સેવાઓને છોડીને પૂર્ણ લૉકડાઉન લાદવામાં આવ્યો છે. રાજસ્થાનમાં પણ ત્રીજી મે સુધી પૂર્ણ બંધી છે. અલાહાબાદ હાઈ કોર્ટે ઉત્તર પ્રદેશનાં પાંચ શહેરો-પ્રયાગરાજ, લખનઊ, વારાણસી, કાનપુર અને ગોરખપુરમાં 26 એપ્રિલ સુધી લૉકડાઉન લગાડવાનું સૂચન કર્યું હતું, પણ ઉત્તર પ્રદેશ સરકારની અપીલને પગલે તેની સામે વચગાળાનો મનાઈહુકમ આવ્યો છે. જોકે રાજ્યમાં કોરોનાના કેસ સતત વધી રહ્યા છે.

મહારાષ્ટ્રના મોટા ભાગના વિસ્તારોમાં કર્ફયુ તથા પહેલી મે સુધી લૉકડાઉન જેવા પ્રતિબંધો છે. ગુજરાત, બિહાર, મધ્યપ્રદેશ, છત્તીસગઢ, પંજાબ, હરિયાણા, કેરળ, કર્ણાટક, તામિલનાડુ, આંધ્ર પ્રદેશ, પશ્ચિમ બંગાળ વગેરે રાજ્યોમાં અલગ અલગ પ્રકારના પ્રતિબંધો લાદવામાં આવ્યા છે. થોડા જ સમયમાં અન્ય રાજ્યોમાં પણ લૉકડાઉન જેવા પ્રતિબંધો અમલમાં આવે તો આશ્ચર્ય નહીં થાય. કોરોનાના નવા દર્દીઓ અને મોતના આંકડા ડરાવનારા છે. વીતતા દરેક દિવસ સાથે સ્થિતિ બગડતી જાય છે. 14મી એપ્રિલે 1.99 લાખ નવા કેસ આવ્યા પછી દેશભરમાંથી રોજ બે લાખથી વધુ નવા કેસ આવી રહ્યા છે. દેશમાં કોરોના સંક્રમિતોની કુલ સંખ્યા દોઢ કરોડથી વધુ થઈ ગઈ છે. ઍક્ટિવ કેસનો આંકડો પણ વધીને 19 લાખની ઉપર ગયો છે. રિકવરી રેટ પણ લગભગ 97 ટકાથી ઘટીને 86 ટકા થઈ ગયો છે. અત્યાર સુધીમાં 1.79 લાખ લોકોનાં મોત થઈ ચૂક્યાં છે. દેશના 63 ટકા ઍક્ટિવ કેસ ફક્ત પાંચ રાજ્યોમાં છે. અમેરિકા પછી ભારત વિશ્વમાં સૌથી વધુ સંક્રમણ ધરાવતો દેશ બન્યો છે.

કોરોના દર્દીઓના યોગ્ય ઈલાજની વ્યવસ્થા કરવામાં બધી સરકારો કાર્યરત છે, પણ કેસોની સંખ્યા જે ઝડપે વધી રહી છે તેની સામે તમામ વ્યવસ્થાઓ અપૂરતી પડવા લાગી છે. આઈઆઈટી-કાનપુરના એક અભ્યાસ મુજબ ભારતમાં મે મહિનાના પ્રથમ સપ્તાહમાં કોરોનાની બીજી લહેરની ટોચ આવશે. હવે આયોજન પંચે પણ હવાથી કોરોનાનો ફેલાવો થતો હોવાનું માન્ય કર્યું છે. આનો અર્થ સ્પષ્ટ છે કે ઘરમાં પણ લોકો સુરક્ષિત નહીં હોય. હવે જો દેશને કોરોના મહામારીના મહામાનવીય સંકટથી બચાવવો હોય તો બધા નાગરિકોએ સાવચેતીનાં તમામ પગલાંનું કડકાઈથી પાલન કરવાનું રહેશે. ડૉક્ટરોના જણાવ્યા પ્રમાણે કોરોનાથી ડરવાની જરૂર નથી. વૅક્સિનેશન, માસ્કનો ઉપયોગ અને સામાજિક અંતર રાખવાથી સુરક્ષિત રહી શકાય છે. તમામ વિજ્ઞાનીઓ અને ડૉક્ટરો સાવચેતીનાં વિવિધ પગલાં વિશે હવે તો છેલ્લા 13 મહિનાથી ગળું ફાડી રહ્યા છે, છતાંય લોકોએ પોતાની સલામતી અને સુખાકારીની સાવચેતી જાતે રાખવાની છે. સ્વયં-શિસ્તથી જ આ મહામારીને પરાસ્ત કરી શકાશે એ વાત ગાંઠે બાંધી લેવા જેવી છે.