Editorial

બળાત્કારીઓને ત્વરિત ફાંસી જ ન્યાય

નિર્ભયા કાંડના દોષિતોએ ફાંસી પાછી ઠેલવા માટે કરેલા કાયદાના દુરુપયોગને પગલે હવે કેન્દ્ર સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી નોંધાવીને ફાંસી માટેની માર્ગદર્શિકા ઘડવા અનુરોધ કર્યો છે. ફાંસીમાં થતાં વિલંબને નિવારવા માટે સરકારે તેમાં મોડું થવાનાં કારણો હટાવવા કહ્યું છે. આ સાથે જ સરકારે અદાલતને કહ્યું છે કે, ફાંસીની સજા મળ્યા બાદ દોષિતોને દયાની અરજી નોંધાવવા માટે માત્ર સાત દિવસની મુદત મળે તેવી વ્યવસ્થા કરવી જોઈએ. આવી જ રીતે ક્યુરેટિવ પિટિશન નોંધાવવા માટે પણ સમયાવિધિ નક્કી થવી જોઈએ તેવું તેમણે કહ્યું છે. ગૃહ મંત્રાલયે સુપ્રીમ કોર્ટમાં કહ્યું છે કે, એકવાર દોષીની પુનર્વિચાર અરજી રદ થઈ જાય પછી તેને ક્યુરેટિવ અરજી માટે પણ ચોક્કસ સમયસીમા આપી દેવી જોઈએ. આવું કરવામાં આવે તો ગુનેગારને સમયસર અંજામ સુધી પહોંચાડી શકાશે. આટલું જ નહીં રાષ્ટ્રપતિ દયાની અરજી નકારે ત્યાર પછી સાત જ દિવસમાં ફાંસીની સજાનો અમલ થાય એવો આગ્રહ સરકારે રાખ્યો છે.

નિર્ભયા કાંડને સાત વર્ષ વીતી ગયાં છે, પરંતુ હજી સુધી બચાવ પક્ષના લોકો કાયદાકીય દાવપેંચોનો સહારો લેતા બચાવનો કોઈને કોઈ રસ્તો શોધવાની પેરવીમાં છે.

વાસ્તવમાં નિર્ભયા કાંડ પછી મહિલા સુરક્ષાની દિશામાં કેન્દ્ર સરકારે જે પગલાં લીધાં હતાં, જે પ્રકારના કડક કાયદા બનાવ્યા હતા, રાજ્યોને આવાં પ્રકરણોના નિકાલ માટે જે કડક નિર્દેશ આપ્યા હતા, તે એક રીતે બિનઅસરકારક સાબિત થયા છે. રાજ્યોએ આ દિશામાં કોઈ નોંધપાત્ર પગલાં ભર્યાં નથી. બિહાર, ઉત્તર પ્રદેશ સહિત દેશનાં તમામ રાજ્યોમાં મહિલાઓ પ્રતિ આવા ગુનાઓનો ગ્રાફ ઘણો ઊંચો છે, પરંતુ કોઈ પણ પ્રકરણમાં પીડિત પક્ષના ન્યાયની પ્રતીક્ષામાં વર્ષો નીકળી રહ્યાં છે. પીડિતોને ન્યાય અપાવવા પ્રતિ સરકારની ઉદાસીનતા પણ એક મોટી સમસ્યા છે. કાયદાની આંટીઘૂંટીમાં દોષિતોની સજા લંબાતી જાય તો ગુનેગારોની હિંમત વધી જતી હોય છે.

હવે બળાત્કાર - હત્યા જેવાં પ્રકરણોમાં ફાંસીની સજા સંભળાવવામાં આવી હોય એવા દોષિતોને ત્વરિત ફાંસીએ ચઢાવવામાં આવશે તો સમાજમાં આવા ગુના કરનારાઓ વચ્ચે ધાક ઊભી થશે. રાષ્ટ્રપતિ કોઈની દયાની અરજી નકારે પછીના સાત દિવસમાં જ ફાંસીનો અમલ થવો જોઈએ એવો આગ્રહ સરકારનો છે, પરંતુ આ પહેલાં આવાં પ્રકરણોનો નીચલી અને ત્યાર પછીની કોર્ટમાં જલદી નિકાલ થાય તે માટે પણ સુપ્રીમ કોર્ટે નિર્દેશ આપવા જોઈએ. આવાં પ્રકરણોમાં પોલીસના ઉદાસીન વલણ સામે પણ કડક પગલાં લેવા રાજ્યોને જણાવવું જોઈએ, એટલું જ નહીં, આવાં પ્રકરણોની કોર્ટમાં સુનાવણીમાં કેટલી પ્રગતિ થઈ છે તેની પણ સમયાંતરે સમીક્ષા કરવી જોઈએ. બળાત્કાર-હત્યા પ્રકરણમાં દોષિતોને ત્વરિત ફાંસી એક પ્રકારે ઉચિત ન્યાય જ લેખાશે, કારણ કે ન્યાયમાં વિલંબ એ અન્યાય જ લેખાય.

નાગરિક સુવિધાઓ ભયમાં

દેશમાં આર્થિક મંદી, બાંધકામ ક્ષેત્રમાં સુસ્તીનું વાતાવરણ, પ્રૉપર્ટી ટૅક્સ વસૂલીમાં ઘટાડો, જીએસટીનું અપૂરતું અનુદાન, પાલિકાના આવકના સ્રોતોના વિવિધ ટૅક્સોમાં તફાવતને લઈ રાજ્યની મોટા ભાગની મહાનગરપાલિકાની આર્થિક સ્થિતિ વિકટ બની છે. મહાપાલિકા બજેટમાં ધારણા કરાયેલ જમા રકમની જેમતેમ 50 ટકા રકમ જ પ્રથમ દસ મહિનામાં જમા થઈ હોઈ રાજ્યનાં બધાં મોટાં શહેરોમાં નાગરિક સુવિધાઓનું ખોરવાઈ જવાનું નિશ્ચિત જણાય છે.

સ્થાનિક સ્વરાજ્ય સંસ્થા એટલે મહાપાલિકા, નગરપાલિકા, જિલ્લા પરિષદોનાં બજેટનો સંબંધ નાગરિકોના રોજના જીવનથી હોય છે. આ સંસ્થાઓની તિજોરીમાં એકઠી થનારી રકમ એ નાગરિકોની સુવિધા માટે, શિક્ષણ માટે, આરોગ્ય માટે વાપરવામાં આવે છે, પરંતુ આપણી વ્યવસ્થા, સમાજ આ બજેટ તેમ જ આ સંસ્થાઓ પ્રતિ ઉદાસીન વલણ સેવે છે. આપણને આ સંસ્થાઓની યાદ આવે છે મુખ્યત્વે તેની ચૂંટણીના સમયે. અન્યથા સામાન્ય નાગરિકનો સંબંધ પોતાના ઘરનો પ્રૉપર્ટી ટૅક્સ ભરવો, ઘરમાંના જન્મમરણનું સર્ટિફિકેટ મેળવવા સિવાય આ સંસ્થાઓથી વધુ સંબંધ હોતો નથી. છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષો દરમિયાન આ સંસ્થાઓની આર્થિક કરોડરજ્જુ પૂર્ણપણે તૂટવા આવી છે, જેમાં મુંબઈ, પુણે, પિંપરી, ચિંચવડ, નાશિક, નાગપુર, કોલ્હાપુર, જલગાંવ વગેરે બધી જ મહાપાલિકાની આર્થિક સ્થિતિ કથળતી હોઈ ગંભીર આર્થિક ચિત્ર સામે આવી રહ્યું છે. તેની અસર નાગરી સુવિધા પર, શહેરના વિકાસ પર થવાનો ભય હોય તેનો આર્થિક બોજો પણ ટૅક્સ ભરનારાઓ પર પડશે એવો પણ પ્રશ્ન થઈ રહ્યો છે.

આજે દેશની સૌથી મોટી મહાપાલિકા ગણાતી મુંબઈ મહાપાલિકાની તિજોરીનું તળિયું દેખાય એવી સ્થિતિ ઊભી થઈ છે. કર્મચારીઓની ભરતીથી લઈ નવા પગાર પંચ અનુસાર વેતન આપીને શ્રેય લેવાની ચડસાચડસી ચાલુ છે. આ બધાનો ફટકો આ સંસ્થાના કરજ પર પડવાનો છે. આ મહાપાલિકામાં આર્થિક શિસ્ત લાવવામાં નહીં આવે તો આવનારા સમયમાં મહાપાલિકાની સેવામાંના સેવકોના વેતન માટે સુધ્ધાં મહાપાલિકા પાસે પૂરતા પૈસા નહીં હોય એવી સ્થિતિ ઉદ્ભવી શકે છે. આ માટે આ સંસ્થાઓમાં આર્થિક દૃષ્ટિએ સાક્ષર લોકપ્રતિનિધિ અને અધિકારી મોકલવાની આવશ્યકતા છે. કમનસીબે આપણે એવી વ્યવસ્થા ઊભી કરી છે કે આવી કોઈ શક્યતા નથી. ચૂંટાઈને આવતા નગરસેવકો ફક્ત આર્થિક બાબતોમાં જ નહીં, પણ શહેર નિયોજન, ઘન કચરાના નિકાલની અને મળનિ:સરણ વ્યવસ્થામાં નિષ્ણાત હોવાના રોફમાં રહેતા હોય છે અને મળેલા અધિકારોનો દુરુપયોગ કરી શહેરને કદરૂપું બનાવતા હોય છે તેનો સૌને અનુભવ છે. વાસ્તવમાં શહેરનાં વિવિધ ક્ષેત્રના નિષ્ણાતોને સ્થાનિક સ્વરાજ્ય સંસ્થામાં નગરસેવક તરીકે નિમણૂક કરવાની આવશ્યક્તા છે. ચાલીસ હજાર કરોડની તિજોરીની ચાવીઓ બિનઅનુભવીઓના હાથમાં આપવી બૌદ્ધિક દેવાળું કરશે. તેનો ફટકો હાલ નાગરિકોને પડે છે જ, પણ તેની સાથોસાથ આવનારી પેઢીને પણ પડશે. તેને લઈ આ સંબંધમાં અત્યારથી જાગી રાજ્ય સરકારે પહેલ કરવી આવશ્યક છે.