Editorial

ઇમરાન અર્થતંત્રને ઉગારી શકશે ?

પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાન ઇમરાન ખાને કહ્યું છે કે જો અમારી સરકાર આગામી બે મહિનામાં લોન નહીં મેળવે તો દેશ દેવાળું ફૂંકવાની સ્થિતિમાં આવી જશે. તેમણે કહ્યું છે કે અગાઉની સરકારે વિદેશી ઋણ 36 ખર્વ રૂપિયા સુધી પહોંચાડી દીધું છે. આઈએમએફ પાસે જવા માટે વાસ્તવિક મુદ્દો ઋણ અંગેના કેટલાક નિયમોનો છે. પાકિસ્તાન સરકાર કેટલાક અન્ય સ્રોતોના માધ્યમથી પણ સ્થિતિને નિયંત્રિત કરવાના પ્રયાસ કરે છે અને સાઉદી અરેબિયા અને ચીન પાસેથી સારા સંકેતો મળે છે એમ ઇમરાન ખાન કહે છે. જોકે, પાકિસ્તાની સરકાર આઈએમએફ પાસેથી મેળવવામાં આવનાર લોન અંગે વિરોધાભાસી નિવેદનો આપી રહી છે. નાણાપ્રધાન અસદ ઉમર અને વડા પ્રધાન ઇમરાન ખાનનાં નિવેદનો વચ્ચે વિરોધાભાસ છે. ઇમરાને અગાઉ કહ્યું હતું કે આઈએમએફ પાસે પાકિસ્તાન હાથ નહીં ફેલાવે, જ્યારે હવે અહેવાલો છે કે આઈએમએફની એક ટીમ ઋણની શરતો અંગે વાતચીત કરવા નવેમ્બરના પ્રારંભે પાકિસ્તાન આવશે. પાકિસ્તાનની અગાઉની સરકારોએ પણ અગાઉ આઈએમએફ પાસેથી લોન લીધેલી છે. ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન નવાઝ શરીફની સરકારે 2013માં 6.6 અબજ ડૉલરની લોન લીધા પછી આવો જ દાવો કર્યો હતો.

પાકિસ્તાન એક દેવાળિયું રાષ્ટ્ર બનવા જઈ રહ્યું છે. તેની આર્થિક હાલત દિનપ્રતિદિન બગડતી જાય છે. તેની પરેશાની ફક્ત વધતી ખાધ અને બજેટ ખાધ નથી, પણ વિદેશી લોન અને રૂપિયાની ઘટતી કિંમતોનું દબાણ પણ વધવા લાગ્યું છે. બાકી રહેલી કસર રોકાણકારોએ પીઠ ફેરવી લીધાથી પૂરી થઈ છે. પરિણામે આઈએમએફ પાસે જવું હવે તેની મજબૂરી છે. પાકિસ્તાનની પહેલી સમસ્યા છે ચાલુ ખાતાની ખાધ, જે પાકિસ્તાનમાં સતત વધી રહી છે. બજેટની ખાધ વધી રહી છે, કારણ કે માગ અનુસાર પાકિસ્તાનમાં ઉત્પાદન થઈ રહ્યું નથી. ત્રીજી સમસ્યા બચત - રોકાણનું વધતું અંતર છે. આ સામાન્ય રીતે બચત કરતાં વધુ રોકાણ હોય છે. પાકિસ્તાનમાં લોકો રોકાણથી અચકાઈ રહ્યા છે જેના કારણે પાકિસ્તાનને બહારથી પૈસા લાવવા પડી રહ્યા છે. આ ત્રણે મૂળભૂત સમસ્યાઓને દૂર કરવાને લઈ કોઈ સરકાર ક્યારેય પણ ગંભીર નથી રહી. પાકિસ્તાન માને છે કે સાઉદી અરબ અને ચીન જેવા દોસ્તો તેને સંભાળી લેશે. જ્યારથી ઇમરાન સત્તામાં આવ્યા એમણે કહ્યું છે કે ચીન દ્વારા કરવામાં આવેલાં રોકાણની તપાસ કરશે અને સમીક્ષા કર્યા પછી જ તમામ યોજનાઓનું ભવિષ્ય નક્કી કરશે. આ વલણથી ચીનની નારાજગી શરૂ થઈ છે.

પાકિસ્તાનને આગામી મહિનાઓમાં ઓછામાં ઓછા આઠ અબજ ડૉલર કરજ પેટે ચૂકવવાના છે. જો તે નિષ્ફળ જાય તો તેને `ડિફોલ્ટર' ઘોષિત કરવામાં આવશે. એનાથી તેની બચી-કૂચી આશાઓ પણ ધ્વસ્ત થઈ જશે. ત્યારે ન તો આંતરરાષ્ટ્રીય માર્કેટો કે સંસ્થાઓ પાસેથી તેને પૈસા મળશે અને ન તો આયાત-નિકાસ થઈ શકશે. પરિણામે તેને આઈએમએફ પાસે જવું જ પડશે. અર્થતંત્રમાં પારદર્શિતાનો અભાવ, બહેતર આર્થિક નીતિઓ પ્રતિ અગંભીર વલણ, નિર્ણય લેવામાં દ્વિધાના કારણે પાકિસ્તાનનું અર્થતંત્ર સતત ગબડતું જાય છે. ઇમરાન ખાન હવે અર્થતંત્રને ઉગારવામાં સફળ થશે? ચીન અને રશિયાનો હાથ પકડનાર પાકિસ્તાન હવે આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાં ભંડોળની લોન મેળવવા માટે

અમેરિકાના પગ પકડશે?

ગેરકાયદે પાટા ઓળંગવાથી મોત

એક તરફ અમૃતસરમાં દશેરાના દિવસે સર્જાયેલા ટ્રેન અકસ્માતમાં 61 જણનાં મોતની કરુણાંતિકાથી લોકો હજી ભયભીત છે, ત્યારે બીજી તરફ છેલ્લાં ત્રણ વર્ષમાં રેલવેના પાટા ઓળંગતી વખતે મૃત્યુ પામેલા લોકોની સંખ્યા પણ ચિંતા પેદા કરનારી છે. છેલ્લા 33 મહિના એટલે કે પોણા ત્રણ વર્ષમાં 4661 લોકોએ જાન ગુમાવ્યા છે. ફૂટઓવર બ્રિજનો ઉપયોગ કરવાને બદલે આ પાટા ઓળંગવાનું જોખમ ખેડવા જતાં તેઓ માર્યા ગયા હતા. સરેરાશ માસિક મૃત્યુ આંક 140 જેટલે થાય છે. આ આંકડા માત્ર મુંબઈ વિભાગના છે. ભારતીય રેલવે તરફથી જારી સત્તાવાર ડેટા મુજબ 2015 અને 2017ની વચ્ચે દેશ ફરતે લગભગ 50 હજાર લોકોએ જાન ગુમાવ્યા છે.

આંકડા એવું પણ દર્શાવે છે કે પશ્ચિમ રેલવે કરતાં મધ્ય રેલવેમાં વધુ લોકો મૃત્યુ પામ્યા છે. મધ્ય રેલવેમાં 777 લોકો માર્યા ગયા હતા અને આમાંથી સૌથી વધુ બનાવો થાણે, ડોંબિવલી અને કુર્લામાં નોંધાયા છે. પશ્ચિમ રેલવેમાં 435 લોકો મોતને ભેટયા હતા, જેમાં ગેરકાયદે પાટા ઓળંગવાથી સૌથી વધુ મૃત્યુ બોરીવલી, વસઈ અને પાલઘરમાં નોંધાયા છે. બે રેલવે સ્ટેશનોની વચ્ચેના વિભાગોમાં પણ અકસ્માતો નોંધાયા છે. રેલવે અધિકારીઓ જણાવે છે કે પાટાને અડીને આવેલી વસાહતોને કારણે આવા મોટા ભાગના અકસ્માતો સર્જાય છે. એક વરિષ્ઠ રેલવે અધિકારીના જણાવ્યાનુસાર અને સમયાંતરે અતિક્રમણ કરનારાઓને ખસેડીએ છીએ, પરંતુ સ્થાનિક રાજકારણીઓ આવાં ગેરકાયદે અતિક્રમણ કરનારાઓને ટેકો આપે છે, તેથી અમે અભિયાન બંધ કર્યું છે.

અમૃતસરની કરુણાંતિકાને પગલે શહેરમાં 78 લાખ જેટલા દૈનિક પ્રવાસીઓનું પ્રતિનિધિત્વ કરતાં પેસેન્જર્સ ઍસોસિયેશનોએ રેલવે પાટાઓની બાજુમાં અધૂરી બાઉન્ડ્રી વૉલ્સ વિશે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. તેઓ એવું જણાવી રહ્યા છે કે રેલવે સત્તાવાળા જો બાઉન્ડ્રી વૉલ્સનું કામ પૂર્ણ નહીં કરે તો અમૃતસર જેવી કરુણાંતિકા સર્જાઈ શકે. કલવા, દીવા, જોગેશ્વરી અને વડાલા જેવાં સ્ટેશનો ખાતે ગેરકાયદે પાટા ઓળંગવાથી વારંવાર અકસ્માતો સર્જાય છે.

બીજી તરફ પશ્ચિમ રેલવેના મુખ્ય જનસંપર્ક અધિકારી રવિન્દર ભાકર જણાવે છે કે જરૂર હોય ત્યાં બાઉન્ડ્રી વૉલ્સ બાંધવાનું અમે શરૂ કર્યું છે. અમુક એવા પટ્ટા છે જ્યાં ગેરકાયદે અતિક્રમણ કરનારાઓ પાટાની બાજુમાં બાંધેલી બાઉન્ડ્રી વૉલને તોડી નાખે છે.

અત્રે મૂળ સમસ્યા રેલવે પાટાને અડીને આવેલી જમીન પર અતિક્રમણની છે. આ સમસ્યાને જડમૂળથી નાબૂદ નહીં કરાય ત્યાં સુધી દીવાલ બંધાતી રહેશે અને ફરી તૂટતી રહેશે. આ બાબતમાં રેલવે સત્તાવાળાઓએ સ્થાનિક રાજકારણીઓ તરફથી અતિક્રમણ કરનારાઓ એટલે કે ઝૂંપડાવાસીઓને મળતા ટેકાને દૂર કરવા માટે સખત પગલાં લેવાની જરૂર છે.